Malatya'nın aynası diyebileceğimiz mekanların başında şehrimizin merkezi konumunda yer alan alışveriş çarşıları gelmektedir.
O alışveriş çarşıları ki, bulunduğu şehrin insanlarının medeniyet seviyesinin elle tutulur, gözle görülür göstergesidir.
Yeni Cami etrafında kümelenen çeşitli esnaf grupları iş kolları bakımından benzer özellikleriyle insanımıza sundukları hizmet açısından bir arada bulundukları için kolaylıklar sağlamaktadırlar.
Yeni ( Teze ) Camiyi merkez alırsak hemen kuzeyinde bulunan Mısır Çarşısı yaklaşık 150 metrelik bir pasaj şeklindedir. En az 50 yıllık geçmişiyle esnafları ve müşterileriyle oturmuş, çığırtkanlığın olmadığı ağırbaşlı bir çarşımızdır. Mısır Çarşısı yetersiz ışıklandırmasına karşın insanı rahatsız etmeyen bir alışveriş ortamıyla dikkat çekiyor.
Yeni Caminin güneydoğusunun İstasyon Caddesine kadarki bölümü Kuyumcular Çarşısı olarak adlandırılıyor.
Yakın zamanda Büyükşehir Belediyesi zamansız bir müdahaleyle bölge esnafına ve vatandaşlara eziyet edercesine Kuyumcular çarşısında sokak sağlıklaştırması adını verdiği bir düzenleme yaptı.
Çarşının görünümünü tek tipleştirerek dükkan isimlerinin yazı çirkinliğini saymazsak, çarşıda kısmi bir iyileştirme yaptı.
Büyükşehir Belediyesinin hakkını yemeyelim, şehir merkezinde bulunan kimi otobüs duraklarını ve ikinci el telefon satıcılarının yerlerini yenileyerek üzerlerine kocaman ve büyük harflerle MALATYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ imzasını attı...
Yeni Caminin doğusunda bulunan ve aralarında en fazla 100 metre mesafe bulunan Söğütlü Caminin sağı solu ve etrafı hep dükkanlarla çevrelenerek kuşatılmış. Eski Söğütlü Caminin adından başka hiçbir şeyi kalmamış.
Ayakkabıcılar Çarşısından Söğütlü Camiyi görmek öyle kolay değil. Ancak şapkanızı kafanızdan düşürürcesine kaldırdığınızda gökyüzüne uzanan minarelerini görünce, camiyi gördüm diyebilirsiniz.
Yeni Caminin doğusunda yine en az 55-60 yıllık Belediye İş Hanı yer almaktadır. Bu iş hanında da ağırlıkla manifaturacılar, tuhafiyeciler ve terziler icra-i sanat eylemektedirler. Bu çarşının da gerek esnafları gerekse de müşterileri belli başlı insanlar olup geleneksel güven ilişkisinin yaşandığı bir çarşıdır.
Malatya'nın yöneticileri ne hikmetse özellikle belediye başkanları yıkmaktan yana çok iştahlıdırlar. Meşhur ve çok çirkin kullanılan bir söz var "Eskiye Rağbet Olsa Bit Pazarına Nur Yağardı" diye. Malatya'nın sayısız eser ve değerleri bu söz esas alınarak cahil ve tarih bilincinden yoksun, görgüsüz yöneticiler eliyle yok edildi!... İçimi sızlatan en yakın yıkım, benim de mezun olduğum güzelim "Sümer İlk Okulu"nun ortadan kaldırılışı ile gerçekleşti... Benim ve o okuldan mezun olan on binlerce çocuğun ki onlar bugün 70-80 yaşında dede ve ninelerin ne hakla çocukluk hafızasını yok edersiniz. Bu acımasız kişisel tarih katliamını ne cüret ve yetkiyle yaparsınız? Yeni okul ihtiyacı varsa gidin bir başka yere yapın. Benim okulum özgün yapısı güçlendirilerek ilk haliyle yaşatılmalıydı. Size vatandaş olarak verdiğim yetki, benim değerlerimin korunması ve iyileştirilmesi yetkisidir.
Korkarım, sözünü ettiğim Belediye İş Hanı'nı da yıkıp Vatan Millet Sakarya diyerek, davulcu yellenmesi perdelemesi ile birilerine rant kapısı yapmazlar. Bu iş hanı, gerçeği söylemek gerekirse öyle tarihi filan değil, mimari yönden de sanatsal bir özelliği yok, bütün bu hususiyetlerine rağmen bu iş hanı asla ve kat'a yıkılmamalı. Hatta en güzel şekilde eskiyen ve yıpranan yönleri elden geçirilerek cazibe merkezi haline getirilmeli. İstanbul'da dün, yani 20 yıl önce yüzüne bakılmayan Balat semti bugün antika eşyaların alınıp satıldığı müzayede ve sanat merkezi olmuş bir galeri gibi... Genç ihtiyar her yaştan insanın hayranlıkla zaman geçirdiği bir mekân durumunda. Bizim Belediye İş Hanımız da Malatya'nın yakın mazisinden esintiler taşıyan bir bina... El-an hayal gibi gelse de, zaman içerisinde ilginç iç yapısıyla sanat merkezi haline gelebilir...
Malatya'nın En Çirkin Yüzü
Yeni Caminin cümle kapısının karşısında yer alan Mısır Çarşısının çıkışı, eski Şire Pazarının girişine açılıyor.
Eski Şire Pazarı ise günümüzde Sebze Meyve Pazarı olmuş, Hemen yanında da tavanı bombeli Yeni Hal binası yer alıyor. Yeni Hal binasını görenler bileceklerdir tıpkı Ankara'nın Ulus semtinde bulunan Yeni Hal binasının ikiz kardeşi gibi... Yaklaşık 60-70 yıl önce Ankara'da uygulanan proje, o yıllarda zannederim CHP'nin kalesi olan Malatya'da yapılan hal binasında da aynı isimle hayata geçirilmiş. "Yeni Hal Binası" şimdiki Kasap Pazarı Malatya'da CHP'nin bir eseri
Geçmiş geçmişte kaldı, gelelim günümüze...
Sebze Meyve Pazarı olarak faaliyet gösteren çarşımız Malatya'nın en çirkin yüzü olarak ilkellik örneği, mezbelelik gibi.
Hiç bir esnaf dükkanının içerisinden satış yapmıyor, dükkanların içleri harabe bir vaziyette bütün tezgâhlar tamamen kaldırım ve caddeye dizilmiş durumda.
Es kaza yanılıp ta müşteri olarak girdiğinizde çarşıya sakın bir mala elinizi uzatmayınız, derhal "seçme yok" diyerek azarlanır ve kovulursunuz, benden söylemesi...
Sebze Meyve Pazarına girince çığırtkanlar ve tıkış tıkış sıkışıklık yüzünden ruh haliniz altüst olabilir, anti depresana gerek duyabilirsiniz... Ve bu pazarın satıcıları Malatyalı olmamakla övünürler...
Evet, Malatya Büyükşehir Belediyesi ve estetik hassasiyeti yüksek Başkanı Sayın Selahattin Gürkan, Sebze ve Meyve Pazarımızı şöyle adam akıllı bir elden geçirmeniz ve çağdaş bir alışveriş merkezi haline getirmeniz Malatya'ya yapacağınız en güzel hizmetlerden olacaktır.
Mesela Konya "Kadınlar Pazarı"nı gidip inceleyebilirsiniz.
İnsanımız bilmeyebilir, cahil olabilir, ancak sizler yol ve yön gösterici olmak durumundasınız.
Bu haliyle Malatya'nın Sebze, Meyve ve Kasap Pazarı Malatya'nın en çirkin yüzünü oluşturuyor, bilgi ve ilginize...
