Kıymetli Dost,
Seninle bir deney ve bir de pazarlama örneğini paylaşayım ve ardından seni yüreğinle ve zihninle baş başa bırakayım.
Deney, sosyal psikolog olan Solomon Asch’a ait. Asch, grubun, bireyin karar ve davranışları üzerindeki etkisini kıyaslamak amacıyla bir sosyal deney yapmıştır. Üniversite öğrencilerinden gönüllü olarak bir grup seçilir. Odaya her defasında 6-7 kişi girer ama her giren gruptan sadece biri denektir. Diğerleri asistandır. Kendilerinden oldukça basit bir şey yapmaları istenir: Kendilerine gösterilecek iki tabloyu karşılaştırmak. Tablolardan birinde tek bir çizgi varken ikinci tablo, boyları birbirinden farklı üç çizgiden oluşmaktadır.
Deney başladıktan sonra ilk birkaç denemede herkes doğru cevabı verir. Örneğin gösterilen standart çizgi B çizgisi ise tüm ekip cevap olarak B’yi söyler. Standart çizgi değiştirilerek tekrarlandıktan sonra deney ekibi, A çizgisine eş çizgi gösterildiğinde bunun C çizgisi ile aynı olduğunu savunur. Masadakilerin tamamı aynı yanlışı yapmıştır. Sıra en sonda oturan üniversite öğrencisi deneğe geldiğinde diğerleri tarafından söylenen cevabın yanlış olduğundan emin olmasına rağmen grup içinde yanlış cevabı verecek tek kişi olmaktan çekinmiş ve kendisi de yanlış cevap vermiştir.
Deney toplamda 12 etap sürmüştür ve deneklerin tamamı farkı ayırt edebilecek zekâya ve bilgi birikimine sahip olmalarına rağmen %32’si yanlış cevap vermiştir.
Kıymetli Dost,
Pazarlama örneği ise şöyle: 1900’lü yılların başında Amerika’da, kadınların halk arasında sigara içmesi ayıplanıyor, doğru bulunmuyordu. Bir sigara firması, cirosunu arttırmanın en etkili yolunun kadınları sigaraya alıştırmak olduğunun farkındaydı ve bunu arzuları doğrultusunda neticelendirecek ismi de bulmuşlardı: Edward Bernays. Bu adam, işe bir grup feminist kadınla anlaşarak başladı. Bu kadınlar, meşhur Paskalya yürüyüşüne katılacak ve geçit esnasında jartiyerlerinden çıkardıkları sigaraları yakacaklardı. Bununla şu mesaj verilmiş olacaktı: Kadınlar, Amerika’da erkekler tarafından baskıya uğruyor. Sigara, bu erkek egemen baskıya karşı başkaldırma anlamına geliyordu. Ayrıca, Amerika’nın özgürlüğünü sembolize eden Özgürlük Heykeli de elinde bir meşale tutuyordu. Kadınların ellerinde yanan sigaralar da onların “özgürlük meşaleleri” olacaktı. Yani kadınları “özgürlük” ağıyla avlıyordu. Bernays, bir grup gazeteciyle de anlaşmıştı. Geçit esnasında sigara içen kadınların fotoğrafları çekilecek ve sigara üzerinden kadının özgürlüğüne dair haberler yapılacaktı. (Kaynak: Mücahit GÜLTEKİN’in “ALGI YÖNETİMİ VE MANİPÜLASYON” isimli kitabı)
Bu çalışmanın sonucunda ne oldu biliyor musun? Kadınların sigara içme oranı %5’ten %12’ye, ardından da %35’e çıktı. Bugün yıl 2020 ve kadınların sigara içme oranı %kaç olmuştur sence?
İşte sevgili dost, algı yönetimi ve manipülasyon böyle bir şey. Dünyayı yöneten güçlerin, başka bir ifadeyle şeytanî güçlerin sıklıkla başvurdukları yöntemlerdir bunlar. Bazen “Herkes böyle düşünüyor, böyle yaşıyor.” der, bazen “Sırf senin özgürlüğünü, senin iyiliğini düşünüyorum.” der. Her hâlükârda düşündükleri tek bir şey vardır aslında: Kendi menfaatleri.
Ben daha fazla uzatmayayım ve seni seninle bırakayım. Bir tefekkür edelim bakalım. Etrafımızda algımızı yöneten daha neler var neler? Tabii, şu son haftalarda tüm dünyanın en mühim gündemi olan Covid19(Koronavirüs)’u da bu bağlamda değerlendirmeyi ihmal etme, olur mu?
Vesselam…
