Anne Adayları Dikkat! Geç Kalınan Muayene Hayat Karartabilir

Gebelikte bilinçsiz ilaç kullanımı veya alternatif tıp uygulamaları tehlike oluşturuyor mu?

Melekoğlu, "Bilinçsiz ilaç kullanımı ve alternatif tıp uygulamalarına gelince şunu diyebilirim. Bilinçsiz ilaç kullanımında klinik pratikte daha çok gebeliğinin başlarında farkında olmadan ilaç kullananlar oluyor. Yani o dönem gebe olduğunu bilmiyor ve gebeyken kullanılmaması gereken ilaçları yanlışlıkla kullanan hastalarla karşılaşıyoruz. Yoksa gebeliğini bile bile gebelikte kullanmaması gereken ilaçları kullanan hasta sayısı gerçekten çok az diyebilirim. Özellikle gebeliğin ilk üç ayı fetusun organ gelişimi için önemli bir dönem olduğu için hastaların bu dönemde kullandığı ilaçlara dikkat etmesi gerekiyor. Yani bu dönemde bebeğin organ gelişimine zarar verebilecek X grubu denen ilaç gruplarından uzak durmalarını öneriyoruz. Tabi aslında bilinçli ilaç kullanımının bir de şu tarafı var. Bu da hastaların kullanması gereken ilaçları kullanmaması yönünde olabiliyor. Ben gebeyim aman bu ilaç çocuğa zarar verebilir şu ilacı keseyim diyerek hastaların kullanması gereken ilaçları kullanmaması da problemdir ve bilinçsiz ilaç kullanımına girer. O yüzden hastaların kullanması gerekli ilaçları da atlamamaları gerekiyor. Sağlıkları için gerekli olan ilaçları da mutlaka düzenli bir şekilde kullanmaları gerekiyor. Alternatif tıpa geldiğimizde ise, şöyle popüler bir tutum var. Bitkisel ürünlerin veya alternatif tıp uygulamalarının hepsinin doğal ve zararsız olduğu gibi bir yaklaşım var. Ama aslında bu doğru değil. Sizin doğal olarak kabul ettiğiniz o bitkisel ilaçların aslında hepsinin içinde bir farmakolojik etken var. Ve aynı bitkisel ürünleri farklı yerden aldığınız zaman dahi ürünlerin içindeki doz miktarları farklı olabiliyor. Bu ürünlerin birçoğu ile ilgili yapılmış bir bilimsel çalışma da yok. Hani bebeğe anneye etkileri ne derecede bunlar da belli değil. O yüzden mutlaka hastalarımızın bu ürünleri doktor kontrolünde kullanmaları veya eğer bununla ilgili bilgileri yoksa kullanmamaları en sağlıklısıdır. Çünkü kullandığınız herhangi bir bitkisel ürün mesela rahim kasılmalarını arttırabilir. Bazen kan sulandırabilir. Kanamaya neden olabilir. Bazen karaciğer veya böbreklere zarar verebilir. O yüzden bu ilaçlara mesafeli olmak ve bilinçli kullanmak gerekir. Veya akupunktur gibi, kupa gibi diğer alternatif tıp uygulamalarının çoğunluğunun gebelikteki etkinliği çok net değildir ve bazen zararları da olabilir. O yüzden böyle ilaçları ve uygulamaları hasta yapmayı düşünüyorsa mutlaka kendi kadın doğum uzmanına danışmasını öneriyoruz." uyarsısında bulundu.

Son yıllarda riskli gebelikler alanında hangi teknolojik gelişmeler öne çıkıyor?

Melekoğlu, "Riskli gebelikler konusundaki yeni teknolojik gelişmelere baktığımızda ilk sıraya fetal DNA testini koyabiliriz. Fetal DNA testi ile hastalar bebeğe girişimsel bir işlem yapmadan yani anne karnından bir iğne ile plasenta veya bebeğin amniyon sıvısına müdahale etmeden sadece bir miktar kan vererek çocuğun genetiği hakkında bilgi sahibi olabiliyorlar. Son on yılda gelişen bu teknolojinin şu anki en önemli handikapı ücretli olması diyebilirim. Bu testi sosyal güvenlik kurumları maalesef ödemiyor. Ama eğer hastalarımız imkanları varsa bu testi gebeliğin onuncu haftasından sonra başlayarak gebelik boyunca yaptırabilir ve sadece bir miktar kan vererek bebeğin birçok genetik problemi hakkında çok önceden yüksek doğruluk oranında bilgi sahibi olabilirler. Alanımızdaki diğer yenilikler olarak fetal tanı için artık ultrasonlarımızın kalitesinin arttığını, daha yüksek çözünürlüklü ultrasonların ve MR cihazlarının geliştiğini ve bu şekilde fetustaki yapısal problemleri daha detaylı ve daha net ortaya koyabildiğimizi söyleyebilirim. Bunun dışında yapay zekâ destekli risk analiz sistemleri ve mobil sağlık uygulamaları da yeni teknolojik gelişmeler olarak öne çıkmaktadır. Bu yapay zeka uygulamaları ultrasonlara dahi entegre edilmiş durumda diyebilirim. Ve bu teknolojik gelişmeler hastaların aldığı sağlık hizmetinin kalitesini arttırabilmektedir. Yıllar geçtikçe tıp ilerledikçe fetal terapi yani anne karnında çocuğun tedavi edilmesine yönelik yeni teknolojik gelişmeler de son yıllarda öne çıkıyor diyebilirim." ifadesini kullandı.

Riskli gebelik yaşamış annelere ya da şu anda bu süreçten geçenlere ne tavsiye edersiniz?

Melekoğlu, "Riskli gebelik tabiki yaşamış anneler daha iyi bilir. Riskle ilk karşılaşıldığında bir şok olma durumu oluyor. Çünkü herkes gebelik planlarken veya gebe kaldığında, her zaman kendisi ve bebeği için pembe bir tablo hayal ediyor. Çok sağlıklı, çok güzel giden bir süreç olacağı düşünülüyor. Ama sonradan anne, bebek veya her ikisini etkileyen problemler başladığı zaman bu sefer işin rengi değişiyor ve bu hastalarda bir çaresizlik hissi ve hayal kırıklığı ve tabiki yanında depresyon ve birçok sıkıntıyı beraberinde getirebiliyor. Öncelikle benim önerim hastalarımızın karşılaştıkları riskle ilgili deneyimli ve donanımlı bir kadın doğum hekimine muayene olmaları yönünde olur. Şu an benim klinik pratikte en çok karşılaştığım hastaların yaşadığı bilgi kirliliği oluyor. Yani oraya gideyim, buraya gideyim, ona da sorayım, buna da sorayım, o komşu şöyle diyor bu yakın böyle diyor derken birçok müdahale gecikebiliyor ve süreç yanlış seyredebiliyor. O yüzden hastaların bir hekime güvenmeleri ve muayene olmalarını, bilgi kirliğinden uzak durarak kendileri ve bebekleri için en akılcı yolu tercih etmelerini öneririm. Anne veya bebekte bir risk oluştuğu zaman telaşa ve duygusallığa kapılmadan sakin kalıp, bebeğin ve annenin sağlığı açısından en mantıklı ne yapılması gerekiyorsa onun yapılması ve hastalarımızın tedavi için bir yola girip o yolda tutarlı olmaları önem arz eder. Mutlaka hastalarımızın hekimleri ile iletişimlerinin açık olmasını, akıllarındaki soruları, kaygıları doktorlarıyla net bir şekilde paylaşmalarını öneririm. Bununla birlikte gerekli muayenelerini, yapmaları gereken tetkikleri hekimlerinin önerdiği şekilde eksiksiz olarak yaptırmalarını ve bilgi kirliliğinden uzak durmalarını öneririm. Bir gebe önceden riskli bir gebelik yaşamışsa bundan sonraki hayatında riskli gebelik yaşama ihtimali artar. O yüzden mutlaka bundan sonraki gebeliklere bunu dikkate alarak hazırlanması gerekir. Yine burada aile öyküsü de çok önemli. İlk defa gebe kalan anne adayı dönüp kız kardeşine annesine bakabilir. Yani kendi ailesinde olan hastalıkların, problemlerin kendisinde de nüksetme ihtimali artabilir. O yüzden bu konuda uyanık olunması gerekir. Burada hasta ve hekim beraber bir uyum içinde bir tutum geliştirdiğinde çok şükür hem anne hem bebek açısından çok daha güzel sonuçlar alınabilmektedir." tavsiyelerinde bulundu.