Mişmişin tadı dünyayı sardı: Malatya'nın 'altın meyvesi' 8 milyar dolar kazandırdı
Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) nezdinde coğrafi işaretle tescilli ürünlerinden biri olan ve yörede 'mişmiş' olarak anılan Malatya kayısısı, 1978 yılından bu yana dünyanın birçok ülkesine yaklaşık 3 milyon ton ihracat yaparak 8 milyar dolarlık gelir sağladı.
Dünya kuru kayısı üretiminde tartışmasız lider konumda bulunan ve “kayısının başkenti” olarak anılan Malatya, kent ekonomisinin temel direği olan kayısı sektörüyle 1978 yılından bu yana çok sayıda ülkeye yaklaşık 3 milyon ton ihracat gerçekleştirerek 8 milyar dolarlık gelir elde etti.
Malatya Ekonomisinin Lokomotifi
Malatya kayısı üretimi ve ihracatı yıllar içinde büyük bir artış gösterdi. İlk ihracat verilerinin kaydedildiği 1978 yılında, 893 bin 350 kayısı ağacından 37 bin 10 ton yaş kayısı elde edilirken, 6 bin 854 ton kuru kayısı dünyanın çeşitli ülkelerine gönderildi. Günümüzde ise 8 milyon 425 bin ağacın verdiği 690 bin 730 ton yaş kayısıdan elde edilen kuru kayısı miktarı 100 bin tonlara ulaşırken, 1978’ten bu yana toplam yaklaşık 3 milyon ton “mişmiş” ihraç edilerek 8 milyar dolarlık gelir sağlandı.
Kayısı Üretimi ve İhracatta Yükselen İvme
Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, Malatya kayısısının bölge ve Türkiye ekonomisi için stratejik bir ürün olduğunu söyledi.
Kayısının önemli bir başarı hikayesinin olduğunu anlatan Özcan, şöyle konuştu:"Malatya'da yaş ve kuru kayısı üretimi 1978'de kayıt altına alınmaya başlıyor. Bu süre zarfında aslında burada hikaye yaklaşık 1 milyon kök ağaç ve ilk 1978 yılında 40 bin tona yakın bir yaş kayısı üretimi ve aynı yılda 7 bin tona yakın da bir kuru kayısı ihracatı var. Özellikle Ege Bölgesi'ne, liman kentlerine buradan bez torbalarla sevk ediliyor. Malatya'da gün geçtikçe özellikle hem ağaç dikiminde sayı gittikçe artıyor bir taraftan üretim kapasitesi artıyor, bir taraftan da ihracat gelirleri artmaya başlıyor. Tabii bu hikaye artık milyon kök ağaçlar 1-2-3-5 devam ederken, ihracatta 10, 20, 30 ve 50 bin tonlara doğru gittiği bir hikaye başlıyor."
1978’den Bugüne 3 Milyon Ton “Mişmiş” İhracatı
Kentte günümüzde yaklaşık 8,5 milyon ağaç bulunduğunu hatırlatan Özcan, kayısıdan binlerce kişinin de geçimini sağladığını ifade etti.
Kayısı ihracatının artan bir grafiği bulunduğuna dikkati çeken Özcan, şöyle devam etti:
“İlk verilerin kaydedildiği 1978'ten bugüne kadar Malatya'dan dünyanın dört bir yanına yaklaşık 3 milyon ton kadar bir kuru kayısı ihracatı gerçekleşti ve bununla beraber de 8 milyar dolarlık gelir elde edildi. Bu hem şehrin hem bölgenin hem de ülke ekonomisini her gün geçtikçe de büyük bir katkı sunuyor. Bölge, özellikle her hasat döneminde yaklaşık 20 bin aileyi misafir ediyor. 100 bin ton ihracatı gerçekleştirmek için işletmelerde 10 bin personel çalıştıracağı bir hikayeyle de devam ediyor. Malatya, gerçekten Türkiye'nin kuru meyve ihracatının bugün yüzde 25'ini gerçekleştirmedeki başarısını aslında hep beraber koordineli olarak bu ürüne sahip çıkarak, bugün çıkan rakamlarla da ortaya koymuştur.”
Yörede "mişmiş" adıyla da tanınan kayısının 1978'ten bu yana ağaç sayısı, üretilen kayısı miktarı ve ihracat rakamları şu şekilde:
Yıl Ağaç sayısı Üretilen yaş kayısı (ton) Üretilen kuru kayısı (ton) İhraç edilen kuru kayısı (ton) Gelir (dolar)
1978 893.350 37.010 7.915 6.854 14.998.911
1979 956.900 52.677 11.289 6.404 16.899.078
1980 1.023.500 28.892 6.624 8.265 23.567.678
1981 1.054.900 30.091 7.793 6.374 22.906.807
1982 1.152.250 60.985 14.551 10.785 26.072.501
1983 2.082.910 89.332 25.020 15.431 28.931.127
1984 2.462.285 102.711 28.105 18.864 33.918.706
1985 2.650.295 77.979 18.605 10.977 31.441.529
1986 2.766.671 137.377 35.000 16.007 38.559.983
1987 2.807.831 93.903 18.603 19.313 42.888.149
1988 2.973.740 144.280 33.545 22.012 50.135.446
1989 3.194.950 216.798 49.267 28.262 56.702.533
1990 3.326.015 91.830 21.050 32.409 71.929.072
1991 3.790.815 153.880 37.660 30.056 69.231.326
1992 3.898.015 161.468 39.474 34.477 84.601.199
1993 4.131.300 93.525 23.023 33.063 83.405.505
1994 4.405.600 263.371 66.935 46.176 39.381.293
1995 4.711.400 132.201 30.652 52.779 100.074.244
1996 4.821.400 83.847 18.343 43.370 106.784.866
1997 4.986.760 144.297 34.599 45.545 122.235.690
1998 5.106.623 296.989 73.510 50.566 119.821.425
1999 5.355.448 165,664 39.879 57.040 128.423.841
2000 5.643.558 330.724 78.212 72.991 111.992.571
2001 5.812.584 268.434 58.980 99.046 89.126.734
2002 5.962.016 125.889 26.772 70.151 122.462.402
2003 6.083.000 227.504 53.025 72.810 152,563,907
2004 6.235.500 84.706 19.014 80.214 199.427.435
2005 6.355.700 500.268 115.645 94.808 179.613.793
2006 6.674.350 243.809 55.600 110.792 194.428.529
2007 6.740.050 283.787 64.575 102.281 236.613.673
2008 6.803.250 363.607 84.100 95.768 313.059.231
2009 6.889.000 343.284 76.475 97.875 276.210.428
2010 6.912.350 226.590 51.210 89.511 347.582.887
2011 6.971.800 562.295 127.300 89.751 364.938.201
2012 7.068.500 725.544 160.000 101.540 298.301.477
2013 7.135.350 428.310 95.000 117.861 315.263.534
2014 7.287.000 33.500 7.100 79.043 348.184.876
2015 7.475.000 336.000 76.500 65.555 304.081.735
2016 7.558.000 402.000 92.500 79.172 290.672.143
2017 7.687.200 740.412 152.000 94.895 266.931.234
2018 7.626.832 402.600 80.818 93.422 253.354.555
2019 7.799.755 391.792 87.642 49.862 125.529.587
2020 7.817.251 381.737 85.275 89.909 265.019.804
2021 7.819.720 391.089 86.039 76.277 347.905.449
2022 7.952.831 336.782 75.776 76.335 401.731.771
2023 8.000.211 385.850 77.170 70.850 408.074.000
2024 8.425.928 690.730 107.500 76.926 410.891.000
2025 8.427.152 38.267 217.091.000
Toplam 8.427.152 11.700.852 2.635.670 2.780.941 8.153.964.318
Not: 2025 yılında zirai dondan büyük oranda etkilenen kayısıyla ilgili üretim rakamları henüz açıklanmamış, ihracat rakamlarında ise yılın 9 aylık verileri baz alınmıştır.
Bakmadan Geçme
