- Haberler
- Gündem
- Malatya Tarımı Sınavda: Don, iklim kırbacının ilk darbesi mi? Malatya Tarımı yeni bir gerçekle yüzleşiyor
Malatya Tarımı Sınavda: Don, iklim kırbacının ilk darbesi mi? Malatya Tarımı yeni bir gerçekle yüzleşiyor
Dünya kuru kayısı üretiminde lider konumda olan Malatya, 11 yıl aradan sonra yeniden zirai don felaketiyle karşı karşıya kaldı. Ani hava değişimleriyle gelen bu zarar, küresel iklim krizinin yeni ve sert yüzü olarak tanımlanan 'iklim kırbacı'nın bölgedeki ilk etkisi olabilir.
Tarımsal üretimde yeni bir tehdit: “İklim Kırbacı”
2025 yılı, Türkiye tarımı açısından sadece bir üretim sezonu değil, aynı zamanda iklim kaynaklı risklerin tarımsal afete dönüşebileceği bir dönüm noktası olarak kayıtlara geçebilir. Bu yıl yaşanan aşırı soğuklar, zirai donların geleneksel “düşük sıcaklık zararı” tanımını aşarak, birçok bölgede ciddi ürün kayıplarına yol açtı.
Nisan ayında etkili olan ani sıcaklık düşüşleri, sadece alışılmış bir ilkbahar geç donu mu, yoksa küresel ısınmanın yeni bir yansıması mı? Uzmanlara göre bu sorular, önümüzdeki yıllarda tarımsal planlamada daha sık sorulacak.
Malatya Turgut Özal Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bayram Murat Asma’nın yayımladığı makalesinde, bu olağandışı hava olayları iklim değişikliğinin daha sert yüzünü yansıttığını belirtti. Asma, “iklim kırbacı” kavramının artık tarımsal risk analizlerinde dikkate alınması gerektiğine dikkat çekti.
"İklim kırbacı" terimi, ilk kez 2017 yılında iklim bilimci Paul Beckwith tarafından ortaya atıldı. Kavram; sıcaktan soğuğa, kuraklıktan sele, yaz sıcağından aniden gelen soğuk hava dalgalarına kadar birbirine zıt meteorolojik olayların kısa sürede ve sıkça değişimini tanımlamak için kullanılıyor. Bu ani ve keskin geçişlerin temelinde ise iklim değişikliği yatıyor.
Benzer şekilde, ABD’de Kent State Üniversitesi’nden iklim bilimci Cameron C. Lee tarafından kaleme alınan ve The International Journal of Climatology dergisinde 2021 yılında yayımlanan çalışmada da, “hava kırbacı” olgusu ele alındı. Bu çalışmada; ani sıcaklık değişimleri, aşırı kuraklık, yoğun yağışlar, sel ve kontrol altına alınması güç yangınlar gibi olaylar, küresel ısınmanın doğrudan sonuçları olarak değerlendiriliyor. 2025 yazının başından bu yana Türkiye’nin farklı illerinde meydana gelen ve güçlükle söndürülebilen orman yangınlarının da “iklim kırbacı” etkisinin bir parçası mı sorusunu gündeme getirdi.
