Uzmanlardan Malatya'ya Uyarı Üstüne Uyarı: Fay Şehir Merkezine Yakın, Kötü Zemin, Büyük Tehdit…
Munzur Üniversitesi Coğrafya Bölüm Başkanı Aktif Tektonik ve Deprem Jeolojisi Uzmanı Doç. Dr. Taylan Sançar, 6 Şubat Elbistan depremlerinin Malatya için taşıdığı ciddi risklere dikkat çekti. Sançar, yapılan son çalışmaları değerlendirerek, Malatya Fayı'nın yaratabileceği yıkıcı etkiye karşı acil önlemler alınması gerektiğini vurguladı.
6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli meydana gelen ve 11 ilde büyük yıkıma yol açan depremler, Malatya’da da ciddi hasar bıraktı. Elbistan merkezli ikinci büyük sarsıntı, Malatya’nın Akçadağ ilçesinde 0.476 g’ye varan yer ivmeleriyle ölçüldü. Her ne kadar şehir merkezinde doğrudan ölçüm olmasa da, bilimsel modellere göre yer ivmesinin 0.3–0.4 g aralığında gerçekleştiği tahmin ediliyor. Bu oranlar, birçok yapının tasarımda dikkate aldığı yönetmelik sınırlarının üzerinde.
Munzur Üniversitesi Coğrafya Bölüm Başkanı ve Aktif Tektonik – Deprem Jeolojisi Uzmanı Doç. Dr. Taylan Sançar, Elbistan depremine rağmen Malatya’da bu denli yüksek yer ivmelerinin görülmesinin düşündürücü olduğunu belirtti. Sançar’a göre, Malatya Fayı, şehir merkezine çok daha yakın konumda ve bu fay kırıldığında, Elbistan depreminin çok ötesinde sarsıntılar yaşanabilir.
Yalnızca Bina Yaşı Yetersiz: Zemin, Yer İvmesi ve Yapı-Zemin Etkileşimi de Hesaba Katılmalı
Deprem zararlarını sadece bina yaşıyla açıklamanın yanıltıcı olduğuna dikkat çeken Sançar, şu uyarılarda bulundu: “Depremin etkisi yalnızca büyüklüğüne değil, zeminde oluşacak yer ivmesine bağlıdır. Aynı deprem, farklı zeminlerde farklı şiddetlerde sarsıntılara yol açar. Bu yüzden vatandaşlarımız, ‘Deprem ne zaman olacak?’ sorusu yerine, ‘Benim binam ne kadar sarsılacak?’ sorusunu sormalı.”
Doç. Dr. Sançar, Malatya’daki risk değerlendirmelerinde yer altı su seviyesi, zemin yapısı ve zemin-yapı etkileşiminin mutlaka dikkate alınması gerektiğini vurguladı. Nitekim yapılan araştırmalar, Battalgazi ve Yeşilyurt gibi ilçelerde zemin taşıma gücünün yüksek katlı yapılar için yetersiz olduğunu, yer altı su seviyesinin yüzeye çok yakın olması nedeniyle de hasar riskinin daha da arttığını gösteriyor.
Risk Yönetimi Temelli Planlama Şart
Uzmanlar, olası Malatya Fayı kırılmasının şehir merkezini çok daha yıkıcı etkileyebileceğine dikkat çekerken, bugünden itibaren sadece bina güçlendirmesine değil, zemin etütlerine dayalı bütüncül bir risk yönetimi planlamasına geçilmesi gerektiğini ifade ediyor.
Vatandaşlara da önemli görevler düştüğünü belirten Sançar, herkesin yaşadığı binanın ve mahallenin olası bir depremde nasıl etkileneceğine dair teknik değerlendirmeleri talep etmesi gerektiğini vurguladı.