Rapor yayımlandı: Zirai don bu yılı değil gelecek yılları da tehdit ediyor
Malatya Turgut Özal Üniversitesi Kayısı ve Kayısı Ürünleri Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi, gerçekleşen zirai don olayına ilişkin bilgilendirme raporu yayımladı. Raporda, 'Meydana gelen zirai don, şiddeti itibari ile mevcut yılın ürün kaybının yanı sıra ağaçlarda bazı fizyolojik düzensizliklere yol açarak takip eden yıllardaki ürün miktarını da azaltabilecek düzeydedir.' ifadeleri kullandı.
Geçtiğimiz günlerdeki yoğun kar yağışının ardından Türkiye genelinde olduğu gibi Malatya'da da zirai don yaşandı. Zirai don olayı, ülkenin önemli kayısı üretim merkezlerinden biri olan kentteki meyve ağaçlarında ciddi hasara yol açtı. Özellikle tomurcuklanan ve çiçeklenme evresindeki kayısı ağaçlarının dalları don etkisiyle karardı. Malatya Turgut Özal Üniversitesi Kayısı ve Kayısı Ürünleri Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi de gerçekleşen zirai don olayına ilişkin bilgilendirme raporu yayımladı.
Yüzde yüze yakın ürün kaybı
Kayısının zirai don oluşturacak sıcaklıklara karşı oldukça hassas olduğu belirtilen raporda, Malatya, Elazığ, Kahramanmaraş ve Sivas’ta ilk incelemelere göre yüzde yüze yakın ürün kaybına neden olduğu belirtilerek şunlar kaydedildi:
“Kayısı, iklim koşullarına karşı oldukça hassas bir bitki olup, özellikle ilkbahar aylarında meydana gelen ve zirai don oluşturan sıcaklıklara karşı oldukça hassastır. Kayısı yetiştiriciliğinin yoğun olarak yapıldığı Malatya, Elazığ (Baskil, Ağın, Keban), Kahramanmaraş (Elbistan) ve Sivas (Gürün) illerinde 12.04.2025 tarihinde sıcaklık ölçüm değerleri -13,9 °C ile 1,5 °C ile arasında gerçekleşmiştir. Bununla birlikte sonraki gün olan 13.04.2025 tarihinde ise sıcaklıklar -4,8 °C ile 2,3 °C arasında ölçülmüştür.
Kayısı ağaçlarının çiçeklenme ve meyve tutumu dönemlerinde yaşanan bu sıcaklık düşüşleri, ilk incelemelere göre %100'e yakın oranda ürün kaybına neden olarak çiftçilerin gelirlerini ciddi şekilde azaltabilecek boyutlara ulaşmıştır. Meydana gelen zirai don, şiddeti itibari ile mevcut yılın ürün kaybının yanı sıra ağaçlarda bazı fizyolojik düzensizliklere yol açarak takip eden yıllardaki ürün miktarını da azaltabilecek düzeydedir.”
Ağaçların hastalıklara karşı direnci düşecek
Raporda, meyve ağaçlarında zirai don sonrası doku zarar vb. durumların görülebileceği ve hastalıklara karşı direncinin düşeceği belirtildi. Ayrıca zirai mücadele ve yıllık bakım faaliyetlerinin teknik talimatlara göre aksatılmadan yapılması gerektiği vurgulanan raporda, şu ifadeler kullanıldı:
“Ağaçlarda zirai don neticesinde doku zararı, sürgün kurumaları, anormal sürgün çıkışları gözlenebilecektir. Ayrıca dal ve gövdede oluşabilecek don çatlakları neticesinde bakteriyel ve fungal hastalıklarda artış ile birlikte ağaçlar hassaslaşacak hastalık ve zararlılara karşı tolerans düşecektir. Yeni tesis edilen bahçelerde ve fidanlıklarda fidan kurumalarının yaşanması beklenen sonuçlar arasında yer almaktadır. Yetiştiricilik bölgelerinde büyük oranda ürün kaybı yaşanacağından zirai mücadele ve yıllık bakım faaliyetlerinin teknik talimatlara göre aksatılmadan yapılması gerekmektedir.
Yıllık bakım işlemleri ile zirai mücadele açısından yapılması gereken faaliyetler için zararın tüm boyutlarının belirlenmesi önem arz etmektedir. Bunun için de 2 haftalık bir sürenin yeterli olacağı değerlendirilmektedir. Merkezimiz, Ziraat Fakültesi ile birlikte konu ile ilgili bilgilendirme faaliyetini en kısa sürede gerçekleştirecektir. Yaşanan zirai don olayının neticesi olarak 2025 yılı kayısı rekoltesinde büyük miktarlarda düşüş olacağından piyasa fiyatlarında önemli değişkenlikler gözleneceği değerlendirilmektedir. Tarım ve Orman Bakanlığı ekipleri tarafından gerçekleştirilen zarar tespit çalışmaları tamamlandığında zararın boyutları daha net bir şekilde ortaya çıkacaktır. Bu süreçte üreticilerimizin, resmi kurumlar ile TARSİM ihbar hatlarına gerekli ihbarlarını yapmaları önemlidir.”