Malatya raporu: En zengin ve en fakir ilçeler belli oldu…

TÜİK, ilk kez yayımladığı “Sosyoekonomik Seviye 2023” verileriyle Türkiye’deki hanelerin sosyal ve ekonomik durumunu ortaya koydu. Gelir seviyesi, eğitim süresi ve meslek bilgilerine dayandırılarak hesaplanan sosyoekonomik seviye skoru (SES), Malatya’da çarpıcı bir tabloyu gözler önüne serdi.

Açıklanan rapora göre; Malatya'nın 13 ilçesi arasında, sosyoekonomik seviyelerde kayda değer bir eşitsizlik göze çarpıyor. Merkez ve merkeze yakın ilçeler ekonomik olarak refah içindeyken, uzak ilçelerin ekonomisi ise maalesef içler acısı. Malatya’da sosyoekonomik dağılımın alt seviyesi 39 bin 184 hane alt orta seviyede, 46 bin 673 hane alt sınıfta, 41 bin 418 hane ise en alt seviyede yer alıyor. Bu, şehirdeki hanelerin yaklaşık yüzde 17,6’sının en dip sosyoekonomik sınıfta yaşadığını ortaya koyuyor.

Yeşilyurt ve Battalgazi ilçeleri, merkezi konumlarıyla en kolay ulaşılabilen, en fazla nüfusu barındıran ve binlerce vatandaşın ihtiyaçlarına ile isteklerine en hızlı şekilde yanıt veren ve hem en zengin hem de vatandaşlarına en iyi yaşam koşullarını sunan bölge olarak büyük bir farkla öne çıkıyor. Bunun en büyük nedeni ise yerin yaşamsal alanlar açısından uygunluğu, gelişmişliği ve canlılığını koruyan sanayisidir. Binlerce vatandaşın çalışma imkanı bulduğu, her ihtiyaca karşılık gelen, imkansızlıkların yerine çok çeşitli olanakların sunulduğu bu ilçe, bölge halkının daha zengin ve modern bir yaşam sürmesini sağlarken, diğer ilçelere kıyasla daha rahat bir yaşam alanı sunarak dikkat çekiyor. Merkezi bir ilçe olan Yeşilyurt ve Battalgazi, eğitimden sağlığa, sağlıktan emniyete, sanayiden çeşitli fabrikalara, tarıma kadar birçok alanda elverişli yapısını canlı tutarak Malatya’nın en zengin ilçeleri unvanına sahip olmuştur.

Pütürge ilçesi, Malatya’nın merkezi en uzak ilçelerinden biri konumunda bulunuyor. Bunun en büyük etkenlerinden biri, şehir merkezine olan 74 kilometrelik mesafesi ve zorlayıcı jeopolitik yapısıdır. Uzaklığıyla birlikte sahip olduğu eğimli ve ulaşımı zor yollar, ilçenin merkezdeki canlılıktan ve imkanlardan yeterince faydalanamamasına neden olmaktadır. Bu durum, Pütürge’nin tarım ve sanayi faaliyetlerinden uzak kalmasına, temel insan ihtiyaçlarına hızlı bir şekilde cevap verememesine yol açmakta; bölge halkını yoksullukla ve kısıtlı imkanlarla mücadele etmeye zorlamaktadır. Tüm bu etkenler, Pütürge ilçesinde yaşamını sürdürüyor. TÜİK’in yayınladığı en zengin ve en fakir ilçeleri arasında Malatya’nın en yoksul kesimi olarak Pütürge ilçesi en yoksul ilçesi oldu.

Malatya Genelinde Her 5 Haneden 1’inin Yoksul

Malatya genelinde hanelerin yalnızca yüzde 0,5’i A ve A+ olarak tanımlanan en üst sosyoekonomik seviyede yer alırken, yaklaşık yüzde 17,6’lık kesim en alt seviye olan E grubunda bulunuyor. Bu da her 5 haneden 1’inin yoksulluk sınırının oldukça altında yaşadığını gösteriyor.

Pütürge’de Durum Vahim: Her 3 Haneden 1’i En Alt Sınıfta

İlçelere göre dağılımda Yeşilyurt, 141 puanla en yüksek Sosyoekonomik Statü (SES) skoruna sahip ilçe oldu. Yeşilyurt’ta hanelerin yüzde 13,4’ü en üst seviyede yer alırken, yalnızca yüzde 13’ü en alt grupta bulunuyor. Buna karşılık, 87 puanla en düşük skora sahip olan Pütürge ilçesinde hanelerin yüzde 38,9’u “En Alt Seviye (E)” kategorisinde yer alıyor; yani her üç haneden biri ciddi ekonomik sıkıntılar içinde bulunuyor. 
Pütürge'nin hemen ardından en yüksek yoksulluk oranına sahip ilçeler Kale üzde 33,3, Arguvan’da yüzde 32,4, Doğanşehir’de yüzde 29,1, Hekimhan’da yüzde 28,0, Darende’de yüzde 26,9, Doğanyol’da yüzde 25,1, Kuluncak’ta yüzde 24,3, Arapgir’de yüzde 23,0, Yazıhan’da yüzde 19,2, Akçadağ’da yüzde 17,7, Battalgazi’de yüzde 16,1 ve Yeşilyurt’ta yüzde 13,0 olarak belirlendi.

En Zengini Yeşilyurt Oldu

Sosyoekonomik Seviye Faaliyet Raporu’na göre, Malatya’nın "Üst Seviye (A ve A+)" kategorisinde yer alan ilçeleri arasında merkez ilçeler olan Yeşilyurt ve Battalgazi öne çıkmaktadır. Bu ilçeler, bulundukları konum, ulaşım olanakları ve ticaretin canlandırıcı etkisiyle Malatya’nın en fazla nüfusu barındıran bölgeleri olup, sosyoekonomik seviyede vatandaşların maddi durumu açısından diğer ilçelere göre en zengin ilçeler olarak öne çıkmaktadır. 

Buna göre, Üst Seviye (A ve A+) oranları Yeşilyurt’ta yüzde 13,4, Merkez’de yüzde 9,2, Battalgazi’de yüzde 8,0, Darende’de yüzde 5,6, Yazıhan’da yüzde 5,4, Akçadağ’da yüzde 5,0, Arapgir’de yüzde 4,8, Hekimhan’da yüzde 4,6, Kuluncak’ta yüzde 4,4, Doğanşehir’de yüzde 3,8, Arguvan’da yüzde 3,6, Doğanyol’da yüzde 3,5, Kale’de yüzde 3,3 ve Pütürge’de yüzde 2,4 olarak kaydedilmiştir.

Yeşilyurt’ta Tablo Değişmedi

Üst altı seviye (B) olarak tanımlanan sosyoekonomik grupta ise Malatya ilçeleri arasında önemli farklılıklar görülüyor. Yeşilyurt, hanelerin yüzde 19,9’u ile bu kategoride en yüksek orana sahip olurken, merkez ilçede ve Battalgazi’de bu oran yüzde 16,0 olarak kaydedildi. Yazıhan ilçesinde hanelerin yüzde 12,6’sı, Akçadağ’da yüzde11,4’ü, Darende ve Arapgir’de ise yüzde 10,7’şer kadarı bu üst altı seviye grubunda yer alıyor. Doğanşehir’de bu oran yüzde 9,4, Kuluncak’ta yüzde 9,3 olarak gözlemlenirken, Arguvan’da yüzde 8,1, Kale’de yüzde 7,9 ve Pütürge’de ise yüzde 6,4 düzeyinde kaldı.

Orta Gelir Grubunda Yazıhan İlk Sırada

Orta seviye (C1 ve C2) grubunda ise Yazıhan, hanelerin yüzde 40,8’i ile en yüksek oranı yakaladı. Battalgazi yüzde 39,8, Akçadağ yüzde 38,0, merkez ilçede yüzde 37,2, Yeşilyurt yüzde 36,8 ve Kuluncak yüzde 36,5 oranlarında bu sosyoekonomik seviyede yer aldı. Doğanşehir’de yüzde 36,1, Hekimhan’da yüzde 34,7, Darende’de yüzde 33,3, Arguvan’da yüzde 32,8, Doğanyol’da yüzde 31,4, Arapgir’de yüzde 29,9, Kale’de yüzde 28,5 ve Pütürge’de ise yüzde 25,9 oranında hane orta seviye grubunda bulunuyor. Bu dağılım, ilçeler arasında orta gelir grubunun da önemli bir varyasyon gösterdiğini ortaya koyuyor.