Malatya'da kayısı üreticilerine nefes aldıracak destek! Ödemeler Başlıyor| İşte detayları…

Malatya’da yaşanan zirai don felaketinin ardından gözler destek ödemelerine çevrildi. Geçtiğimiz haftalarda gerçekleştirdiği Malatya ziyaretinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, zirai don destek ödemelerinin bu ay içinde yapılacağı müjdesini vermişti. Beklenen destek kararı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Malatya Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Fevzi Çiçek ise üreticilerin merak ettiği hususlara açıklık getirdi.

Nisan ayında hava sıcaklıklarının aniden düşmesiyle birlikte yaşanan don olayı, yurt genelinde birçok stratejik tarım ürününe ciddi zarar verdi. Tarım ve Orman Bakanlığı'nın açıklamasına göre, en az 36 il zirai dondan etkilendi. Bu illerden biri olan Malatya, özellikle kayısı üretiminde tarihinin en ağır kaybını yaşadı. Malatya Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Fevzi Çiçek, zirai donun sadece 2025 üretimini değil, önümüzdeki yılların verim ve kalite dengesini de olumsuz etkileyeceğini belirterek üreticilere uyarılarda bulundu.

Dekar Başına Ödenecek Tutar Belli Oldu

Dünya kayısı ihracatının merkezi olan Malatya’da yaklaşık 1 milyon dekarlık alanda kayısı yetiştiriliyor. Üretilen kuru kayısının yüzde 85’i ihraç edilirken yaşanan zirai don nedeniyle bu yıl kayısıyı olumsuz etkiledi. Kayısı üreticilerine açıklanan dekar başı 5 bin 500 TL'lik destek ödemesi ise çiftçilere az da olsa nefes oldu.

Zirai Donun Vurduğu 16 Meyve Türüne Ödeme Yapılacak

Hasar oranlarına göre 16 meyve türünde destek ödemelerinin yapılacağını söyleyen Çiçek, “Şu an Malatya’da çok büyük bir geniş alana sahip olan kayısı yetiştiriciliği için dekar başına 5.500 TL ödeme geldi. 65 ilde yaşanan zirai don hasar oranlarına göre belirlenmek üzere toplam 16 kalem meyve türünde destekleme ödemesi yapılacağı açıklandı. Bunun içerisinde Malatya için kayısı, diğer bölgelerde ise elma, armut, ceviz, Antep fıstığı, üzüm, kiraz gibi toplam 16 meyve türü bulunuyor” dedi.

Zirai Don Öncesi Yapılan Masraflar Dikkate Alındı

Çiçek, yaşanan don olayının 11-12 Nisan tarihlerinde gerçekleştiğini hatırlatarak, “Kararnameye göre 13 Nisan tarihine kadar yapılan masraflara yönelik yani tarım takvimi dediğimiz 2024 yılı Eylül ayından başlayıp 13 Nisan’a kadar yapılan masraflar üzerinde bir destekleme ödeme kalemi açıklanmış oldu” diye konuştu.

Sigortalı ve sigortasız üreticilere ayrı uygulama

Çiftçilerin sigortalı ya da sigortasız olma durumuna göre destek ödemelerinin şekilleneceğini belirten Çiçek, Burada iki husus var. Bir tanesi zirai dondan dolayı hasar görmüş ancak ÇKS kaydı olup sigortası olmayan üreticilerimiz, diğeri ise daha önce sigorta yaptırmış olan üreticilerimiz. Sigorta yaptırmış olan üreticilerimiz için de iki ayrı durum var. Zirai don-dolu paketi yaptıranlar ve sadece dolu sigortası yaptıranlar. Bu uygulamayla beraber zirai don hadisesi yaşandığı için, sigortası olmayan üreticiler ile sadece dolu sigortası yaptıran üreticiler aynı şekilde değerlendirilecek ve ödeme yapılacak” ifadelerini kullandı.

Hasar Oranlarına Göre Ödeme Yapılacak

Çiçek, sigortası olan üreticilerin de eksper raporları doğrultusunda belirlenen hasar oranlarına göre ödeme alacağını söylerken tarım sigortası yaptıran üreticilerin büyük çoğunluğunun geçtiğimiz Ağustos ayı itibarıyla ödemelerini aldığını da hatırlattı.

Ödeme Süreci Nasıl İşleyecek?

Destek ödeme süreci hakkında konuşan Çiçek, şunları söyledi: “Tarım Bakanlığından uygulamaya yönelik talimat bekleniyor. İl ve ilçe müdürlükleri sistemlere üreticilerin veri girişlerini yaptı, hasar tespitleri tamamlandı. Bu süreç sonucunda askı süreci olup olmayacağı, ödemelerin Ziraat Bankası hesaplarına otomatik mi aktarılacağı yoksa yeniden icmal listeleriyle mi yapılacağı önümüzdeki günlerde netleşecek. Birkaç gün içerisinde uygulama talimatının gelmesini ve ödemelerin başlamasını bekliyoruz.”

Malatya Kayısısı ve Ekonomik Önemi

Malatya ekonomisinin temellerinin kayısıya bağlı olduğunu belirten Fevzi Çiçek, “Malatya’da yaklaşık 950 bin ile 1 milyon dekar arasında kayısı yetiştiriciliği var. İhracata konu bir ürün ve dominant bir pozisyonda. Bu yıl ürün olmaması, yaklaşık yüzde 98-99 oranında hasarın yaşanması üreticilerimizi çok ciddi mağdur etti. Hem üretimde hem de istihdamda büyük bir daralma oldu” ifadelerini kullandı.

Malatya Kuru Kayısı İhracatında Önemli Bir Konuma Sahip

Kuru kayısı üretiminde ve ihracatında Malatya’nın dünyada söz sahibi olduğuna dikkat çeken Çiçek, “Diğer illerde sofralık kayısı üretilirken, Malatya’da kurutmalık kayısı üretiliyor. Yıllık ortalama 100 bin ton civarında kuru kayısı üretiliyor ve bunun 85-90 bin tonu ihraç ediliyor. Dolayısıyla kayısı üretimi dendiğinde Malatya dünya pazarında önemli bir konuma sahip” dedi.

Gelecek yıllara dair endişeler

Zirai donun yanı sıra Malatya’da yaz aylarında yaşanan uzun süreli sıcaklık ve kuraklığın da ağaçların fizyolojik yapısını bozduğunu belirten Çiçek, iklim değişikliğinin etkilerine karşı tarımsal sulama yatırımlarının artırılması gerektiğini vurguladı. Fevzi Çiçek, önümüzdeki yıllara ilişkin endişelerini şu sözlerle dile getirdi: “Bu yılki kayıp sadece bu yıl ile sınırlı değil. Önümüzdeki yıl meyve gözü oluşumunda ve verimlilikte de olumsuz etkiler görebiliriz. Ağaçların fizyolojik yapısı bozuldu. Temmuz ayında 43-47 dereceler arasında uzun süreli sıcaklıklar yaşandı. Bu da ağaçlarda strese sebep oldu. Sulama yetersizliğiyle birleşince verim kaybı önümüzdeki yıllarda da devam edebilir.”

“Üreticilerimizin mağduriyetini en aza indirmek istiyoruz”

Fevzi Çiçek, üreticilere yönelik mesajında, “Ödemelerle ilgili süreç şeffaf bir şekilde yürütülecek. Talimat gelir gelmez üreticiler bilgilendirilecek ve hesaplarına aktarılacak. Amacımız üreticimizin mağduriyetini en aza indirmek ve sürdürülebilir üretimi sağlamak” dedi.