Malatya'da evlilikler alarm veriyor! Her 3 boşanmadan 1'i ilk 5 yılda| Peki boşanmalar neden arttı?

2025 yılının Aile Yılı ilan edilmesine rağmen boşanma oranlarında artışlar dikkat çekiyor. Malatya’da da bu artış gözle görülür hale gelirken, boşanmanın arkasında yatan nedenleri Avukat Fatih Taşpınar, Malatyanethaber.com’a değerlendirdi. Son 20 yılda boşanma oranlarının yüzde 47 artış gösterdiğine dikkat çeken Taşpınar, ekonomik sıkıntılar, sosyal değişim, eğitim düzeyi ve teknolojik gelişmelerin evlilik kurumunu derinden etkilediğini belirtti. Özellikle evliliğin ilk yıllarında yaşanan uyumsuzlukların, aile içi baskıların ve iletişim kopukluklarının boşanma nedenleri arasında öne çıktığını vurguladı.

MALATYANETHABER: 2025 yılında boşanma sayısı ise 187 bin 343'e yükseldi ve boşanmaların yüzde 33,7'si evliliğin ilk beş yılında gerçekleşti. 20 yılda boşanmalar %47 gibi çok ciddi bir oranda artış gösterdi. Bu artışın nedeni nedir?

Avukat Fatih Taşpınar: TÜİK verilerine göre boşanma oranlarının en temel etkenleri Türkiye’deki ekonomik durum ve işsizlikte yaşanan artışla birlikte teknolojinin her geçen gün gelişmesi diyebiliriz. Buna ek olarak kadınların sosyal yaşama ve iş hayatına katılması da bağımsızlıklarını kazanmalarına, tolere etmek zorunda oldukları şeylere karşı tepki koyabilmelerine ve boşanma kararı alabilmelerine daha rahat bir zemin hazırlamaktadır. 
Bununla birlikte eğitim seviyesi de evlilikler ve boşanmalar üzerinde oldukça etkili olmaktadır. Eğitim seviyesi arttıkça insanların anlayış ve çözüm üretebilme, orta yol bulabilme girişimleri de bu yönde artmaktadır. Yine, eğitimli bir bireyin aile ve çevre etkeninden uzak olarak kendi fikir ve beklentisine uygun bir birey ile birliktelik kuracağı ve sorunlar karşısında ortak paydada hareket edebileceği aşikardır. Öyle ki;
•    Üniversite mezunu çiftler arasında boşanma oranı %27’nin üzerindedir.
•    Lise mezunu çiftler arasında bu oran %37’nin üzerindedir.
•    İlköğretim mezunu çiftler arasında ise bu oran %42’ye yaklaşmaktadır.
Bu verilere bakıldığında dahi eğitim faktörünün sağlıklı bir evlilik kurmak ve sürdürmekte ne denli önemli olduğu anlaşılacaktır.
   Bir diğer faktörün de yaş faktörü olduğunu düşünmekteyiz. Genç yaşta daha bireysel hayat düzeni kurulamamışken insan ilişkileri açısından deneyim kazanılmadan yapılan evlilikler, iki eş arasındaki farklılıklar ve ülkemizin ekonomik zorlukları karşısında sürdürülebilir olamayacaktır.

MALATYANETHABER: 2025 yılı Aile Yılı ilan edildi ve birçok kurum aileyi güçlendirmeye yönelik çalışmalar yapılıyor. Buna rağmen boşanma oranlarında artış yaşanıyor. Evlilik kurumu Türkiye’de zayıflıyor mu?

Avukat Fatih Taşpınar: Her ne kadar 2025 yılı Aile yılı ilan edilip bu yönde çalışmalar yapılmış olsa da ülkemiz genelinde artan işsizlik ve yükselen enflasyon karşısında paranın yaşadığı değer kaybı ortadadır. Hal böyleyken eşlerin yaşadığı ekonomik stresler birbirlerine yansımakta aynı zamanda karşılanamayan ihtiyaçlar büyüyerek sorun haline gelmektedir. Bu da eşlerin birbirlerine olan tahammülünü azaltmakta ve evlilik birliği için gerekli olan sabır ve özenin gösterilememesine sebep olarak evlilik kurumunun zayıflamasına sebep olmaktadır. 2025 yılı Aile Yılı ilan edilmiş olsa da boşanmaya konu sebep ve fiiller bireyin kişiliğinden doğmaktadır.  Bu sebeple temele indirgenmeden yapılan bu çalışmalar mevcut evlilikler için kesin nitelikte bir çözüm haline gelememektedir.
Yine teknolojik gelişmeler karşısında özellikle pandemi sürecinde sosyal hayatın sıfıra inmesi, telefon ve akıllı teknolojik cihazlara olan yönelim eşler arasındaki iletişimi iyice ortadan kaldırmıştır. Böylelikle karşılıklı paylaşım ve iletişim imkanı bulamayan eşler arasında kopukluklar iyice artmıştır. Bu durum da evlilik kurumunun zayıflamasında en az diğer faktörler kadar etkili olmuştur. Bu süreci takiben yaşanılan kopukluklar da göz önüne alındığında aile ve evlilik kurumunun zayıfladığı bu süreçte ekonomik dayanaktan yoksun destek projelerinin de bu durumu kurtarmaya yetmediği açıktır.

MALATYANETHABER: Son yıllarda açılan boşanma davalarında gözlemlediğiniz en yaygın gerekçeler neler?

Avukat Fatih Taşpınar: Son yıllarda özellikle eşlerin aile ortamlarının evlilik üzerinde yarattığı olumsuz baskı ve aldatma, ekonomik ve fiziksel şiddet olaylarına bağlı olarak boşanmaların arttığını söyleyebiliriz. Özellikle kadının da iş hayatına dahil olmasıyla artık yaşadığı olaylara tepki verebilmesi ve boşanmayı bir çözüm olarak görüp bunu yapabilecek güven ve güce de sahip hale gelmesinin önünü açmıştır. Böylelikle bilhassa kadınlar da, önceden korkarak sürdürmeye mecbur kaldığı evliliği artık sonlandırabilme imkanı ve cesareti bulmaktadır. Bu doğrultuda boşanma oranları da artmakta özellikle zaten manevi olarak çoktan bitmiş bu evlilikler resmi olarak da sonlandırılmaktadır.

MALATYANETHABER: Aile içi şiddet, ekonomik şiddet ya da sadakatsizlik gibi sebeplerin oranlarında bir artış nasıl?

Avukat Fatih Taşpınar: Günümüzde son yıllarda artış yaşanarak en yaygın boşanma sebeplerinden olan aile içi şiddet ve sadakatsizlikte artış yaşanmasının en temel sebebinin eğitimsizlik ve erken yaşta aile baskısıyla birbirini tanımadan evlenmenin ülkemiz geleneği haline gelmesi olduğunu düşünmekteyiz. Bu oranların son yıllarda artış gösterdiği açıkça görülebilmektedir. Zira, yeterli eğitim ve donanıma sahip bir bireyin evleneceği kişiyi beklentilerine ve yaşam tarzına uygun seçeceği; herhangi bir sorun yaşanması halinde dahi bunu ortak iradeleri doğrultusunda konuşarak orta yol bularak çözebileceği açıktır. Hal böyleyken birbirini tanıyarak ve severek bir birliktelik kurmuş olan insanlar arasında güçlü bir güven ve dayanışma olmasından ötürü sadakatsizlik ve şiddet durumları yaşanmasının daha az oranla gerçekleşeceği ortadadır. Bu sebeple evlilik için çiftlerin öncelikle bu hususta gerekli eğitim ve donanıma sahip bireyler olarak yetiştirilmesi ve eğitilmesi gerekmektedir. Yine bireyin içinde yetişip büyüdüğü aile de onun ileride nasıl bir eş veya ebeveyn olacağı hususunda oldukça belirleyicidir.

MALATYANETHABER: İlk yıllarda boşanmayı getiren başlıca nedenler neler oluyor?

Avukat Fatih Taşpınar: İlk yıllarda boşanmayı getiren başlıca sebebin evliliklerin erken yaşta ve eşlerin birbirini tanımadan yapılması olduğunu söyleyebiliriz. Daha tam olarak kendilerini tanıma ve keşfetme sürecini tamamlayamayan bağımsız kişilik ve ekonomik düzenlerini oluşturamayan bireylerin karşısındaki insanı tam anlamıyla tanıyamadan bir evlilik sürecine girmesi evlilikte birtakım krizleri beraberinde getiriyor. Böylece özellikle “evlilik birliğinin temelinden sarsılması” nedeniyle boşanmaların evliliğin ilk yıllarında boşanmaya konu hale geldiğini gözlemliyoruz.

MALATYANETHABER: Aileyi koruma ve evlilikleri sağlam temellere oturtma hedefiyle yapılan yasal ve sosyal desteklerin sizce hangi eksikler var?

Avukat Fatih Taşpınar: Bu yönde yapılan çalışmalardaki en büyük yetersizliğin bireyin temel eğitimine yatırım yapılmamasından ötürü olduğunu düşünmekteyiz. Öyle ki; iyi bir eş ve ebeveyn olmak için öncelikle iyi ve yeterli bir insan olabilmek gerekir. Bu da aileye yatırım yapılmadan önce bireyin gelişimine ve kişiliğine yatırım yapılması gerektiğini ortaya koyar. Her şeyden önce kişi evliliğe hazır hale getirilerek yetiştirmeli ve evliliğe adım attığında bu yeterliliği ölçülmelidir. Bu doğrultuda aile kurup anne-baba olmasına olanak tanınmalıdır. Ayrıca ülkemizde aile ve evliliğe destek adı altında yapılan birçok destek ülkemizin özellikle zorlu ekonomik şartları karşısında amacını yerine getiremeyecek kadar maddi dayanaktan eksik kalmaktadır. Özetle, bu eksikliğin bireyin temeline ve kişiliğine inilmeden evliliğe yakın aşamada yapılmasından ve maddi eve ekonomik olarak sözde desteklerden öteye gidememesinden kaynaklı olduğunu söyleyebiliriz. Yani, evlilik için çiftlerin öncelikle bu hususta gerekli eğitim ve donanıma sahip bireyler olarak yetiştirilmesi ve eğitilmesi gerekmektedir.

MALATYANETHABER: Resmî söylemlerde "aileyi korumak" söylemleri öne çıkarken, insanlar size hangi sebeplerle boşanma talebiyle geliyor?

Avukat Fatih Taşpınar: Genel bazda bakarsak en temel boşanma sebebi olan “evlilik birliğinin temelinden sarsılması”,  “zina” ve “terk” diyebiliriz. Ancak, evlilik birliğinin temelinden sarsılması başlığı altında birçok durum söz konusu olabilir. Örneğin; eşe karşı aşırı kıskançlık ve baskı kurmak, eşine ailesinden gelen baskıya karşı tepkisiz kalmak, eve ve eşine karşı ilgi göstermemek, eşin çalışma hayatına engel olmak, küçük düşürerek kavgalar çıkarmak, yükümlülüklerini yerine getirmekten kaçınmak gibi birçok sebep sayabiliriz.

MALATYANETHABER: Son olarak, boşanmayı düşünen çiftlere ne gibi tavsiyelerde bulunursunuz?

Avukat Fatih Taşpınar: Öncelikle boşanmayı düşünen bir çifte öncelikle boşanma ve akabinde sonraki süreçten bahsedilerek hukuksal ve kişisel olarak hangi durumlarla karşı karşıya kalacağı detaylı bir biçimde anlatılmalıdır. Boşanmaya konu olan durumun başka yolla çözümünün mümkün olup olmadığı konusunda fikir alışverişinde bulunularak uzlaşmacı bir yaklaşım sergilenmeli yani öncelikle aile birliği ve evlilik kurumunu kurtarmaya yönelik hareket edilmelidir. En önemlisi, boşanma ile görmeyi beklediği yarar ve mutluluk ile evliliğin devamı halindeki durumunun düşünerek karşılaştırılması ve hangisinin daha makul olduğuna yönelik bir karara varması için kendisine acele davranmaması gerektiği hususunda tavsiye verilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Zira bu nevi büyük bir karar aceleye getirilmemeli ve ileride pişmanlığa sebebiyet vermemelidir. Tüm bunların ardından boşanma yönünde karar kılınması halinde müvekkil yargılama süreci açısından aydınlatılmalı ve bu süre zarfında kendisine gerekli bilgiler aktarılmalıdır.